محصولات عمده فارس در بخش کشاورزی شامل گندم، ذرت، خرما، جو، انجیر، انار، پنبه، گردو و مرکبات، چغندرقند، گوجه فرنگی و ... می باشد. دربخش صنعت و معدن شامل صنایع غذائی و داروئی، فلزی، صنایع برق و الکترونیک، صنایع شیمیائی و پتروشیمی, صنایع سلولزی و صنایع چرم و غیره است. معادن فارس شامل مواد معدنی آهک، گچ، سنگهای زینتی، چینی، گرانیت، کرومیت، مس و منگنز و غیره است. صنایع دستی فارس در رشته های خاتمسازی، منبتکاری، بافت گلیم، فرش و ... نیز از شهرت جهانی برخوردار است.
- انرژیهای نو
استان فارس با برخورداری از بیشترین ظرفیت جذب تابش انرژی خورشیدی به عنوان یکی از مستعدترین استان های کشور در ساخت نیروگاه های خورشیدی است. این استان با دارا بودن 3400 ساعت متوسط تابش در سال (با انرژی تابشی 4/5- 2/5 کیلووات ساعت بر مترمربع در روز) مزیت قابل توجهی در زمینه انرژی های نو دارا میباشد که در سال های اخیر توجه بسیاری از سرمایه گذاران را نسبت به تولید انرژی پاک و تجدیدپذیر و احداث نیروگاههای خورشیدی جلب نموده است.
- بهداشت و درمان
استان فارس، به ویژه کلانشهر شیراز، یکی از قطبهای مهم پزشکی و درمانی ایران با شهرتی جهانی است که توانسته جایگاه برجستهای در سطح ملی و بینالمللی کسب کند. این استان با دارا بودن زیرساختهای پیشرفته، نیروهای متخصص و فناوریهای نوین پزشکی، محیطی بسیار مناسب و پویا برای سرمایهگذاری در حوزه سلامت فراهم آورده است.
شهر شیراز به عنوان مرکز پزشکی استان، میزبان بیش از 30 بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی است که خدمات متنوع و پیشرفتهای را ارائه میدهند. وجود جمعی از برجستهترین پزشکان، دانشمندان و متخصصان پزشکی کشور که از جدیدترین دستاوردهای علمی و فناوریهای روز دنیا بهرهمند هستند، این شهر را به قطب پزشکی در ایران تبدیل کرده است.
شهر شیراز به عنوان قطب پیوند اعضا در ایران، خدمات تخصصی و پیشرفتهای در زمینه پیوند کبد، لوزالمعده، کلیه، قرنیه چشم و کاشت حلزون گوش ارایه میدهد که علاوه بر بیماران داخلی، پذیرای مراجعهکنندگان و بیماران کشورهای حوزه خلیج فارس نیز میباشد. این موقعیت ویژه، ظرفیت قابل توجهی برای توسعه صنعت گردشگری سلامت (توریسم درمانی) در استان فارس ایجاد کرده است.
- صنعت
استان فارس ظرفیتها و توانمندیهای صنعتی کمنظیری دارد که میتوان به موارد زیر را بیان کرد:
- زنجیره تولید آهن و فولاد (سنگ آهن، کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، شمش فولادی و مقاطع فولادی)
- بزرگترین تولید کننده آلومینیم ایران
- بزرگترین تولید کننده تجهیزات پالایشگاهی ، پتروشیمی و سازههای فولادی
- تولیدکننده مهم صنعت کاشی و سرامیک
- تولیدکننده مهم صنعت لولههای GRP و قطعات کامپوزیتی
-تولیدکننده مهم صنعت فرمالین و هگزامین (مواد اولیه رزینهای صنعتی)
- تولیدکننده پودر و عصاره شیرین بیان (رتبه اول کشوری)
- زنجیره تولید آرد و محصولات جانبی (رتبه اول کشوری)
- تولیدکننده صنایع غذایی به ویژه رب گوجه فرنگی
- تولیدکننده سیمان ( یکی از استانهای برتر کشور) و گچ
- تولیدکننده ترمینال و صنایع تغذیه مخابراتی
- تولیدکننده سیستمهای بیسیم و ترانس اندازهگیری جریان ولتاژ فشار قوی و قطعات الکتریکی (استان پیشرو)
- تولیدکننده کنسانتره سرب و روی
- تولید کننده برتر کشور در زمینه کربنات سبک و سنگین
- تولید کننده برتر کود اوره در کشور
- تولید کننده برتر کشور در زمینه ماشین آلات معدنی
- معدن
وجود ذخایر غنی سنگهای معدنی و شناسایی 40 نوع ماده معدنی ارزشمند نظیر کرومیت، کبالت، مس، سرب، روی و باریت، استان فارس را به یکی از مناطق مهم معدنی کشور تبدیل کرده است. استان فارس با تولید 18 درصد سنگ تزئینی کشور دارای رتبه دوم کشور و با تولید 90 درصد کل میزان استخراج خاک نسوز کشور رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر، در استان فارس 796 معدن دارای پروانه بهرهبرداری با استخراج اسمی 3/58 میلیون تن و اشتغال مستقیم 10443 نفر در حال فعالیت هستند.
سایر قابلیتها و توانمندیهای استان فارس در بخش معدن به شرح زیر است:
- تنوع و برداشت 25 نوع ماده معدنی از معادن استان،
- انواع سنگهای تزئینی و نما با مزیت صادراتی و تولید 18 درصد از کل تولیدات کشور (بامزیت ذخیره، تنوع در رنگ و کیفیت)،
- انواع خاکهای نسوز و صنعتی (رتبه اول کشور)، خاکهای صنعتی و نسوز مواد اولیه کارخانجات کاشی و سرامیک را تأمین میکند و از کل خاک صنعتی و نسوز تولیدی کشور حدود 90 درصد آن به استان فارس تعلق دارد.
- وجود پتانسیلهای سنگ آهن در شرق استان،
- کشف ذخایر دولومیت در جنوب استان فارس
- منابع عظیم انواع مصالح ساختمانی (سنگ آهک، سنگ گچ، مارن، شن و ماسه و ...).
سایر مواد معدنی در حال استخراج عبارت است از:
کرومیت، سرب، روی، مس، سنگ آهن هماتیتی، سنگ گچ، سنگ آهک، سنگ لاشه، شن و ماسه، منگنز، باریت نمک آبی، نمک سنگی، مارن و ....
- کشاورزی
استان فارس جزء مراکز اصلی و استراتژیک در زمینه تولید محصولات کشاورزی در سطح کشور است تولیدات زراعی همچون گندم و جو در کنار انواع غلات، صیفیجات، حبوبات، گیاهان دارویی و محصولات باغی متنوع از دیرباز در این منطقه چهار فصل کشت میشده است که هم نیازهای داخلی را تأمین میکنند و هم به میزان قابل ملاحظهای به بازارهای جهانی صادر میشوند. وسعت و تنوع گسترده این محصو لات باعث شده استان فارس به قطب کشاورزی ایران تبدیل شود.
بررسی آمار ارایه شده در بخش های مختلف کشاورزی و مقایسه میزان تولید محصول در استان فارس با مجموع مقادیر تولید شده در کل کشور، نشان دهنده نقش و جایگاه برجسته این استان در حوزه کشاورزی است. استان فارس دارای مقام دوم کشور در تولید محصولات کشاورزی است و تولید بیش از 11 درصد کل محصولات کشاورزی کشور را بر عهده دارد. این استان رتبه دوم تولیدات باغی کشور، رتبه دوم تولیدات زراعی کشور، رتبه چهارم تولیدات دام و طیور کشور و رتبه هشتم آبزی پروری (شیلات) استانهای غیرساحلی را به خود اختصاص داده است.
استان فارس رتبه اول در تولید انگور، خرما، بادام، لیمو ترش، لیمو شیرین، انار، انجیر، گیاهان دارویی (گلخانه ای)، آلوئه ورا (گلخانه ای)، تولید نشاء،، گوجه فرنگی، لوبیا، پنبه، ذرت علوفه ای، جو، استویا، گروه حبوبات، گروه سبزیجات، گروه نباتات علوفه ای را در کشور دارا میباشد. همچنین در محصولات گندم، ذرت دانه ای، کتان، پیاز، خربزه، هندوانه، کنجد، گلرنگ، گروه غلات، گروه محصولات جالیزی، پرتقال، بادام، ازگیل، نارنگی، نارنج، زیتون، پاپایا (گلخانه ای)، نرگس بومی، ملون (گلخانه ای) دارای رتبه دوم تولید در کشور و در محصولاتی مانند سیب و گل محمدی دارای رتبه سوم تولید میباشد.
با توجه به جایگاه ویژه استان فارس در بخش کشاورزی در سطح بین المللی و ملی و دسترسی آن به انواع شیوه های حمل و نقل، می توان با استفاده از سایر امکانات استان در فرآوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی، بسته بندی و صادرات برخی از محصولات خام استان های هم جوار و سایر کشورها استفاده شود. بر اساس سند آمایش مراکز لجستیک کشور، دو پارک لجستیک کشاورزی در استان فارس پیش بینی شده است.
- گردشگری
وجود 5 اثر تاریخی دارای ثبت جهانی از قبیل تخت جمشید، پاسارگاد، باغ ارم، باغ پاسارگاد و محور ساسانی و دارا بودن رتبه اول کشور در تعداد آثار تاریخی ثبت شده ملی با برخورداری از بالغ بر 3000 اثر تاریخی (حدود 10 درصد از کل آثار تاریخی ملی کشور)، استان فارس را به مقصد مهم گردشگران تبدیل نموده است.
استان فارس بویژه در چند سال اخیر در خصوص توسعه زیرساختهای صنعت گردشگری، بهسازی فضاها، تشویق مردم به ایجاد کسب و کار خلاق و نوآور در حوزه خدمات گردشگری، خصوصا اقامتگاههای بومگردی، جزء استانهای پیشتاز محسوب میشود در مجموع تعداد 546 هتل، متل آپارتمان و اقامتگاههای بومگردی در دست بهرهبرداری قرار دارد. وجود بقاع متبرکه و سومین حرم اهل بیت نقش گردشگری مذهبی در استان فارس را برجسته نموده است. تنوع فرهنگی و حضور اقوام گوناگون، گردشگری عشایری ـ روستایی را برای علاقمندان این حوزه امکانپذیر ساخته است. در فارس بیش از 400 جاذبه طبیعی کم نظیر وجود دارد که 84 مورد آنها به عنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب شده است و فرصتهای سرمایهگذاری قابل توجهی را ایجاد نموده است. تعداد آثار تاریخی طبیعی ثبت شده در فهرست ملی، (37) اثر میباشد.
شیراز مرکز استان فارس با بهره گیری از بیش از 450 جاذبه تاریخی و گردشگری در کنار بافت تاریخی زیبا، اقامتگاه ها و بومگردی های فرهنگی و مردمانی مهربان، پر تلاش و میهمان نواز که میزبان میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی است؛ بستر اجرای پروژه های بزرگ گردشگری همچون پارک آبی بزرگ به مساحت 60 هزارمتر مربع، شهر بازی بزرگ به مساحت 7هزار متر مربع، تله کابین به طول 4 کیلومتر، آکواریوم بزرگ به مساحت 6 هزار متر مربع با هزاران گونه متعدد از آبزیان است. آرامگاه حافظ و سعدی دو شاعر بزرگ ایران زمین در شیراز، به عنوان دو یادمان فرهنگی و تاریخی هرساله میزبان هزاران نفر از دوستداران تاریخ و تمدن ایرانی است. همچنین تجهیزات پزشکی به روز، متخصصان زبده و زیرساخت های قوی بستر اجرای پروژه های کلان در قطب پزشکی جنوب کشور است تا هر سال میزبان صدها هزار گردشگر خارجی در حوزه سلامت و درمان باشیم.
- صنایع دستی
استان فارس با پیشینه ای غنی از تمدن، فرهنگ و هنر، یکی از قطب های مهم صنایع دستی ایران به شمار می رود. وجود آثار تاریخی همچون تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و ... گواهی بر هنر دیرپای مردمان این سرزمین است. صنایع دستی در فارس نه تنها بازتاب دهنده هویت فرهنگی این استان است، بلکه سهم مهمی در اشتغال، گردشگری و صادرات غیرنفتی دارد. در سالهای اخیر 400 اثر صنایع دستی استان موفق به دریافت مهر اصالت ملی و 19 اثر موفق به دریافت گواهی مهر اصالت بین المللی گردیده است. همچنین 20 نفر از اساتید صنایع دستی استان موفق به دریافت درجه یک هنری گردیده اند. در استان فارس 2 شهر جهانی صنایع دستی شیراز و شهر جهانی منبت آباده، 4 شهر ملی: خشت (حصیربافی)، فیروزآباد (دستبافته های داری)، حسن آباد (قالی) و میمند (شیشه گری سنتی) و 4 روستای ملی: تنگ چوگان (رندبافی- گلیم)، کندازی(رواربافی)، دستجه(رواربافی) و عبدویی (رواربافی) وجود دارد.
بازارهای سنتی نقش کلیدی در حفظ و تداوم هنرهای بومی و معیشت هنرمندان ایفا می کند که از مهم ترین این بازارها بازار وکیل شیراز است که از دیرباز مرکز تجارت، تولید و فروش صنایع دستی و هنرهای سنتی بوده است. صنایع دستی شیراز، نه تنها میراثی ماندگار از تاریخ این شهر است، بلکه ظرفیتی اقتصادی و فرهنگی برای توسعه پایدار به شمار می رود. اکنون 80 رشته فعال صنایع دستی در این شهر وجود دارد که حدود 20 هزار صنعتگر نیز در این حوزه مشغول فعالیت می باشند.
فیروزآباد یکی دیگر از شهرستانهای استان که با قدمت تاریخی و فرهنگی بالا به عنوان یکی از مراکز مهم دست بافته های داری کشور شناخته می شوند. وجود مهارت های سنتی، تنوع محصولات و حضور بافندگان فعال، این منطقه را به یکی از مراکز مهم حفظ و احیال دستبافته ها تبدیل کرد.
آباده به عنوان شهر جهانی منبت یکی دیگر از شهرستانهای استان است که در رشته منبت سرآمد می باشد. منبت آباده به عنوان یکی از کهن ترین و اصیل ترین هنرهای دستی که تلفیقی از مهارت، ذوق هنری، هویت بومی و سرمایه فرهنگی که امروز به نماد هنر چوب ایران در سطح ملی و بین المللی تبدیل شده است که فعالیت حدود 3000 هنرمند منبت کار در این شهر گواهی برر این ادعاست.
- نفت و گاز و پتروشیمی
از دیگر ظرفیتهای شاخص استان فارس وجود میدانهای نفتی شامل میادین سروستان سعادتآباد و خشت همچنین میادین گازی متعدد است بطوری که استان فارس به لحاظ ذخیره گاز رتبه دوم کشور را داراست.
عبور چهار خط لوله گاز سراسری از نقاط مختلف استان، تصویب عبور خط اتیلن مرکز و دنا از استان، وجود منابع قابل توجه نفت و گاز در استان از جمله میادین نفت و گاز آغارودالان، پارسیان لامرد و نفت سروستان، صویب استقرار 6 پتروشیمی در مسیر خطوط انتقال، احداث پالایشگاه گازی هالیگان در فیروزآباد، پالایشگاه میعانات گازی در کنار پالایشگاه شیراز، این استان را در زمینه سرمایهگذاری در این حوزه به مقصدی با ارزش تبدیل کرده است.
شایان ذکر است استان فارس با بهرهبرداری از بیش 36 هزار کیلومتر خطوط انتقال و توزیع گاز موفق شده است زیرساختی گسترده، قابل اعتماد و آینده نگر را برای تمامی بخشها فراهم آورد. در حوزه صنعت با راه اندازی ظرفیت تأمین بیش از 760 هزار مترمکعب بر ساعت گاز طبیعی، امکان تغذیه پایدار و بدون وقفه برای صنایع بزرگ و راهبردی شامل سیمان، فولاد، پتروشیمی، نیروگاهها و سایر صنایع انرژی بر فراهم شده است.
به منظور تحقق اهداف تولیدی استان و جذب سرمایه، علاوه بر تامین زیرساخت ها، لازم است اهداف تولیدی استان به صورت بسته های سرمایه گذاری جذاب در اختیار صاحبان سرمایه قرار گیرد. در حال حاضر در استان بسترهای مناسب و آماده جهت انجام سرمایهگذاری در صنایع آلومینیوم و صنایع پایین دست آن، سیمان، منیزیم، پتروشیمی، نیروگاه سیکل ترکیبی و صنایع پایین دست فولاد در استان فراهم شده است. امکانات ترانزیت کالا از استان به بازارهای جهانی، واردات مواد اولیه،کالاهای نیه ساخته و تکمیل شده از بازارهای منطقهای و جهانی، ارایه خدمات و تسهیلات گمرکی، انبارداری، بیمه و ... از مزایای استان فارس میباشد.
- تجارت خارجی
استان فارس به دلیل شرایط خاص جغرافیایی خود در تولید محصولات کشاورزی، غذایی و حتی صنعتی به ویژه در حوزه فولاد، صنایع الکترونیک و فرش دستباف توانسته رتبه قابل ملاحظهای در سطح کشور کسب کند. از طرف دیگر، همجواری این استان با کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان همچنین تقاضای کشورهای همسایه برای استفاده از تولیدات فارس، فرصت مغتنمی برای صادرات محصولات، کالا و خدمات استان را فراهم آورده است.
عمده ترین کالاهای صادراتی استان بر اساس اولویت و مزیت صادراتی عبارتند از: آلومینیم،کود اوره، محصولات فولادی،کربنات سبک و سنگین، پودر و عصاره شیرین بیان، سیمان و کلینگر، رب گوجه فرنگی، فرش و گلیم دستباف، صنایع الکترونیک، انواع میوه و تره بار، خرما، انجیر، قیر، کاشی و سرامیک؛ چینی بهداشتی و صنایع غذایی که هر کدام در سطح بازارهای منطقه ای و بین المللی دارای جایگاه خاص می باشد .
- حمل و نقل در فارس
استان فارس دارای سه نوع حمل و نقل: جادهای، ریلی و هوایی میباشد. شبکه گسترده راه، فرودگاه، راه آهن در کنار رسانه های متعدد و فضای مجازی فعال، ارتباطات مؤثری را در استان فارس شکل داده اند.
- حمل و نقل جادهای:
قرار گرفتن در مسیر کریدور شمال به جنوب کشور و همجواری با استان های بوشهر، هرمزگان و خوزستان به عنوان مسیرهای اصلی ترانزیت کالا در کنار گستردگی شبکه راه از مرکز تا دورترین روستاها، سرمایهگذاری در هر نقطه از استان را امکانپذیر ساخته است. همچنین آزادراه شیراز- اصفهان به عنوان یکی از پروژههای مهم راهسازی در کشور، حمل و نقل جادهای در استان را بهبود می بخشد. طول شبکه راههای استان (شهری و روستایی) در سال 1400 بالغ بر 19 هزار کیلومتر بودهاست که از این میزان، حدود 7/1 هزار کیلومتر آن به صورت بزرگراه میباشد.
- حمل و نقل ریلی:
استان فارس در سال 1388 به شبکه راه آهن ج.ا.ا پیوست تا رسالت خویش در جابجایی بار و مسافر را به نحوی مناسب به انجام رساند. راه آهن استان فارس با 590 کیلومتر خط اصلی و 24 ایستگاه امکان جابجایی بار و مسافر را داراست. از جمله مهمترین ایستگاههای آن: ایستگاه شیراز، مرودشت، سعادت شهر، صفاشهر، اقلید، آباده و شهرضا میباشد.
در حوزه حمل بار، راه آهن فارس با داشتن امکانات تخلیه و بارگیری و اتصال مستقیم به شهرهای بزرگ اصفهان، تهران، یزد، مشهد، تبریز ومرزهای بین المللی ... امکان حمل و جابجایی انبوه بار در حوزه داخلی و خارجی را دارا می باشد.
با توجه به طرحهای توسعهای در دست ساخت از جمله محور شیراز - بوشهر - عسلویه، شیراز - گلگهر، اقلید - یاسوج و شیراز – اهواز (در دست مطالعه) امکان اتصال به بنادر جنوبی در آیندهای نه چندان دور امکان پذیر می باشد. شایان ذکر است با توجه به این طرح های توسعهای آتی، میتوان به فرصتهای مناسب سرمایهگذاری از جمله تأسیس شرکتهای حمل و نقل باری، احداث خطوط فرعی صنعتی و تجاری، خرید ماشین آلات ریلی، احداث کارخانجات مرتبط با حمل و نقل ریلی، ساخت پایانههای ریلی از جمله بارانداز، دهکده لجستیک و ... اشاره کرد.
- حمل و نقل هوایی:
استان فارس دارای ۶ فرودگاه در شهرهای شیراز، لارستان، لامرد، جهرم، فسا و زرقان بوده که از این میان فرودگاه شیراز در طبقهبندی بین المللی، لار و لامرد فرودگاههای مرز هوایی و فرودگاههای جهرم، فسا و زرقان فرودگاههای داخلی قرار میگیرند. لازم به ذکر است فرودگاههای شیراز، لارستان، لامرد، جهرم فعال بوده و فرودگاه آباده نیز در دست مطالعه میباشد.
فرودگاه بین المللی شیراز یا فرودگاه شهید دستغیب درشیراز در رتبه چهارم فرودگاههای کشور به لحاظ تعداد پرواز و جابجایی مسافر قرار دارد. این فرودگاه در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا واقع شده و پس از فرودگاه امام خمینی مجهزترین فرودگاه ایران از لحاظ تجهیزات ناوبری و الکترونیک میباشد و علاوه برداشتن پروازهایی به شهرهای داخلی ایران، تعدادی پرواز خارجی به مقصد کشورهای حوزه خلیج فارس دارد.
مقاصد پروازهای خارجی استان:
الف) فرودگاه شیراز : ترکیه (استانبول)، بحرین، جده، دبی، دمشق، دوحه، شارجه، کویت، مدینه، مسقط، نجف.
ب) فرودگاه لارستان : دبی، دوحه، شارجه، کویت
پ) فرودگاه لامرد: دُبی، قطر و کویت
مقاصد پروازهای داخلی استان:
- آبادان، ارومیه، اصفهان، اهواز، بندرعباس، بندرلنگه، بوشهر، بهرگان، تبریز، تهران، جهرم، چابهار، خارک، رشت، ساری، سیری، عسلویه، قشم، کیش، لارستان، لامرد، لاوان، ماهشهر، مشهد، کرمان