استان البرز هم اکنون یکی از استانهای ایران است که در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۱۳۸۸خورشیدی، لایحه تأسیس  آن تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ  ۷/۴/۱۳۸۹ بطور رسمی شکل گرفت. در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان درنظر گرفته شد. این استان از شمال با استان مازندران،از غرب با استان قزوین،ازشرق وجنوب شرقی با استان تهران ،از جنوب غربی با استان مرکزی همسایه است .
دامنه رشته کوههای البرز از دیرباز به دلیل آب و هوای مناسب و رودخانه های جاری و پناهگاه های مطمئن، همیشه محل استقرارموقت و دائم اقوام و گروههای مختلف بوده است. طبق منابع و اسناد تاریخی و مطالعات باستان شناسی و وجود آثاری چون تپه ها و محوطه های باستانی و ابنیه تاریخی در مناطق کرج، طالقان، ساوجبلاغ و نظرآباد همگی بیانگر و معرف آن است که در ادوار گذشته این منطقه از فرهنگ غنی پیش از تاریخ برخوردار بوده است .زیبایی های ناشناخته با طبیعتی حیرت انگیز، وجود رودخانه های آب شیرین مانند رودخانه کرج، شاهرود، کردان و چشمه سارهای بسیار زیبا، غارهای طبیعی، آبشارهای مرتفع، کوههای بلند و سر به فلک کشیده و استوار، درختان کهنسال، پوشش گیاهی و جانوری متنوع، چشمه های آب معدنی با خواص درمانی، این استان را به لحاظ وجود پدیده های طبیعی به یکی از زیباترین استان های گردشگری کشور تبدیل کرده است. وجود جاذبه های گردشگری چون مناظر طبیعی- تاریخی محور کرج- چالوس بعنوان «یکی از زیباترین جاده های گردشگری جهان» در منطقه البرز، هوای مطبوع و لطیف، چشم اندازهای بدیع و فضای مناسب روستاهای کوهستانی آن، از جمله عواملی است که این استان هر ساله پذیرای میلیونها میهمان و مسافر نوروزی از داخل و خارج کشور می باشد.
آب و هوای این استان تحت تأثیر سلسله کوههای البرز، دارای زمستانهای سرد و تابستان های معتدل است. جنوب استان به دلیل مجاورت با دشت، آب و هوای خشک و گرم دارد و این ویژگی خاص این منطقه به شمار می رود که از یک سو به رشته کوههای پر برف البرز می رسد و از سوی دیگر به حاشیه یکی از خشک ترین بیابان های ایران منتهی می شود. همچنین به دلیل وجود ناهمواری های طبیعی از دره های عمیق و دشت های وسیعی تشکیل شده است که با پوشش گیاهی مناسب و باغ های سرسبز، بازدیدکنندگان را به سوی خود جذب می کند.
استان البرز شامل شهرستانهای کرج،ساوجبلاغ،نظر آبادوطالقان است.
شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج شامل بخشهای مرکزی، آسارا و اشتهارد.
شهرستان ساوجبلاغ به مرکزیت شهر هشتگرد شامل بخشهای مرکزی، چندار، چهارباغ.
شهرستان نظرآباد به مرکزیت شهر نظرآباد شامل بخشهای مرکزی و تنکمان.
شهرستان طالقان به مرکزیت شهر طالقان می باشد .

    پیشینه تاریخی

 
استان البرز که هم اکنون قسمت قابل توجهی از فشار جمعیت و کم آبی تهران را تحمل می کند، از دوران پیش از تاریخ و باستان نیز سرزمینی پرجاذبه و مرکز آب و آبادانی بوده است .استعدادهای طبیعی و منابع آبی فراوان سلسله جبال البرز، همچنین خاک حاصلخیز دامنه های البرز و دشت منتهی به آن برای اجتماعات بشری مناسب بوده است و دلیل آن آثار باستانی ارزشمندی است که در گوشه و کنار این جلگه وسیع و در حاشیه راههای ارتباطی کهن قابل مشاهده است. تپه های آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه های تاریخی تنگ گسیل و شهرستانک و آثار دوران اسلامی همچون برج میدانک مغولی، پل و کاروانسرای صفوی، کاخ های قاجاری و کاخهای رضاشاهی و محمدرضا شاهی حکایت از استمرار استقرارهای پی در پی در این منطقه دارد.
اطلاعات موجود حاکی است که کرج مدتی جزء مازندران و زمانی قسمتی از ری بوده است و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می شده است. تا پیش از حمله مغول رفت و آمد کاروانها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگزآباد و شهریار به ری می رفته  است .از این دوره به بعد راه قزوین– کرج – ری به قبلی ترجیح داده شده است ولی اهمیت کرج در دوره صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه قزوین به تهران و تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعه های ایجاد شده در حاشیه این جاده به آن هویت بخشیده است.
از مورخین معتبری که از کرج یاد کرده، مقدسی است. وی در قرن چهارم هجری قمری از کرج به عنوان یکی از قرای ری نام برده است. در اوایل قرن هفتم هجری قمری یاقوت حموی نیز کرج را تابع ری دانسته است.
حمدالله مستوفی در قرن هشتم هجری قمری کن و کرج را از ولایات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه های عراق عجم از کوهرود نام می برد که ویژگی های آن به طور دقیق قابل تطبیق بر روی رودخانه کرج است.
در قرون میانه اسلام و پس از آن به ویژه در عهد آخرین پادشاهان صفوی که تهران مقر حکومتی دربار می شود، مسیر قزوین – کرج – تهران مورد توجه قرار می گیرد و به احتمال فراوان کاروانسرای صفوی کرج قابل انتساب به همین دوره است.
باشکوهترین دوره تاریخی، دوره قاجاریه به ویژه عصر فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه بوده است. در این دوره کرج به علت همجواری با پایتخت و قرارگرفتن بر سر راه ارتباطی سلطانیه و تبریز مورد توجه سلیمان میرزا نیز بوده است.
مجموعه سلیمانیه کرج به این مقطع زمانی تعلق دارد. در همین دوران سپاهیان زیادی از منطقه عبور کرده و یادداشتهایی از خود بر جای نهاده اند که برای دسترسی به اطلاعات جامع تر می توان به سفرنامه ها مراجعه کرد.
در جزوه ای که تحت عنوان" شناسنامه شهرستان کرج" توسط فرمانداری این شهرستان تهیه شده در مورد وجه تسمیه نام کرج چنین آمده است:
کرج از کلمه کراج به معنی بانگ و فریاد است زیرا در تپه آتشگاه و کوههای کلاک و قلعه دختر شهرستانک و بز قلعه اشتهارد در ایام تابستان برای خبر رساندن و دیده بانی آتش افروزی می شد و در موقع جنگ بدینوسیله از هجوم دشمنان با خبر می شدند، در آن روزگار ممکن است، نام کرج، کراج بوده است.
در فرهنگ نفیسی کرج به معنی گوی، گریبان، چاک و شکاف آمده و آن رودخانه ایست که در کوههای شمال غربی ری جاری
می شد و بلوک شهریار و ساوجبلاغ را مشروب می سازد و نام دهی است در کنار این رودخانه که پادشاهان قاجار در آنجا بناها و قصرهای عالیه برپا نموده اند .همچنین در کتب مختلف آمده، لفظ کرج از کلمه کرژ به معنی کوهپایه است.
در مورد پیشینه تاریخی شهرستان کرج منابع مکتوب بسیار محدود است. برای پی بردن به تاریخ و گذشته آن و جبران این محدودیت، لازم است ابتدا آثار مادی و میراث های فرهنگی منطقه را جستجو کنیم و پس از دسترسی به مواد فرهنگی، آنها را شناسایی و معرفی نماییم تا بتوانیم راهگشای پژوهشگران و باستان شناسانی باشیم که علاقه به تحقیقات گسترده تر در این محدوده از خاک ایران دارند و مایلند با شناساندن فرهنگ و تمدن این سرزمین زوایای تاریک آن را روشن نمایند.
بررسیهای باستان شناسی آثار فرهنگی – تاریخی و پژوهشها و مطالعات بعدی آن در هر مکانی کمک قابل توجهی به شناخت تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم، سنتها، مردم شناسی، جامعه شناسی و... می کند و بررسی حوزه فرمانداری کرج نیز به همین منظور انجام شده است.

    آمار استان البرز

 
جمعیت: حدود ۲میلیون و ۷۰۰ هزار نفر؛ساکن در ۴ شهرستان، ۹ بخش و ۳۶۰ آبادی و روستا
جمعیت شهری ۸۰ درصد
نرخ رشد جمعیت ۸/۴ درصد
مساحت ۵۸۳۳ کیلومتر مربع
جمعیت فعال در بخش کشاورزی ۲۶ درصد
جمعیت فعال در بخش صنعت ۶/۱۶ درصد
جمعیت فعال در بخش خدمات ۸/۱۲درصد
جمعیت دانش آموزی حدود ۵۰۰ هزار نفر
جمعیت دانشجویان ۱۲۰ هزار نفر
تعداد واحدهای صنعتی:۳۵۰۰ کارخانه
نرخ بیکاری استان ۶/۱۱ درصد
لازم به ذکر است تراکم سنی استان البرز بین ۱۰ تا ۴۵ سال است و بر این اساس استان البرز دارای جمعیتی جوان در کشور است . نرخ رشد جمعیت در استان البرز۸/۴ درصد است که ۴۹ درصد از جمعیت استان را بانوان تشکیل می دهند.

    مراکز تحقیقاتی:

 
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، معاونت آب و خاک وزارت کشاورزی و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی کرج، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، واکسن و سرم سازی رازی، پژوهشکده رویان، پژوهشگاه مواد و انرژی، پژوهشگاه زمین شناسی، موسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر و وجود چندین دانشگاه بزرگ و معتبر کشور و ... از جمله پتانسیلهای استان در بخش تحقیقات است.
 

    ویژگیهای صنعتی استان البرز

 
وجود حدود ۱۳ درصد صنایع کشور در استان البرز از بالا بودن توان صنعتی این منطقه حکایت می کند همچنین تعداد ۹ شهرک صنعتی در استان البرز وجود دارد که در زیر شرح مختصری از مهمترین مراکز صنعتی استان معرفی شده است .
 
مراکز صنعتی استان البرز
 
۱- شهرک صنعتی اشتهارد
 
واقع دراتوبان کرج، محور بوئین زهرا، شهر ماهدشت، شهر اشتهارد، پنج کیلومتر بعد از شهر اشتهارد. مختصات جغرافیایی
شهرک : ۳۵درجه و ۴۲دقیقه و ۱۸ ثانیه شمالی و۵۰درجه و۱۸دقیقه و ۲۲ثانیه شرقی قرار گرفتن این شهرک در خارج از شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران امکان استقرار واحدهای صنعتی جدید را فراهم نموده است . این واحدها می توانند در منطقه بندی های در نظر گرفته شده برای گروههای مختلف صنعتی مستقر شوند . هم اکنون حدود ۷۵۰ واحد تولیدی در این شهرصنعتی مشغول به فعالیت هستند.
۲- شهرک صنعتی نظر آباد
 
این شهرک در محور تهران- قزوین (کیلومتر ۷۵ بزرگراه تهران-قزوین) بعد از شهر جدید هشتگرد جنب شهر نظر آباد واقع شده
است.مختصات جغرافیایی شهرک ۳۵ درجه و ۵۵ دقیقه شمالی و ۵۰ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی می باشد.
تنها صنایع دارای مجوزهای قدیمی و غذایی جدید جهت انتقال یا تاسیس می توانند در این شهرک مستقر شوند.عملیات اجرایی نظرآباد در سال ۱۳۸۱ در زمینی به مساحت ۲۴۰هکتار شروع گردیده و زمین صنعتی آن برابر ۱۵۲ هکتار می باشد.
 
۳ - شهرک صنعتی بهارستان
 
شهرک صنعتی بهارستان در ۱۵ کیلومتری شمال غربی استان البرز در کنار آزاد راه کرج - قزوین ، بر روی اراضی هلجرد کمالشهردر سال۱۳۶۹ تاسیس شده است.در این شهرک صنعتی حدود ۲۶۰ واحد صنعتی فعالیت می کنند .
 
۴-منطقه صنعتی سیمین دشت
 
شهرک صنعتی سیمین دشت در منطقه ۱۰ کرج قرار گرفته و حدود ۸۵ هکتار مساحت دارد و بیش از ۱۰ هزار کارگر در ۱۸۵ واحد صنعتی وتولیدی موجود در آن مشغول فعالیت هستند.
 
۵- منطقه صنعتی هشتگرد
 
این ناحیه به وسعت ۱۵۰هکتار در جنوب شهر جدید هشتگرد واقع است که امکان گسترش آن تا ۳۵۰هکتار نیز وجود دارد.در منطقه صنعتی هشتگرد ، حدود ۱۲۰ واحد صنعتی فعال هستند.

    ویژگیهای کشاورزی استان البرز

 
استان البرز به لحاظ ظرفیتهای کشاورزی یکی از قطبهای مهم کشاورزی کشور محسوب میشود. درحال حاضر ۸۰ درصد سبزی و صیفی و۶٠ درصد میوه کشور از این استان صادر می شود و در واقع این استان سهم مهمی در تولیدات کشاورزی کشور دارد.

    ویژگیهای بازرگانی

 
استان البرز با دارا بودن توان تولیدی در زمینه های مختلف اقتصادی و فرودگاه بین المللی پیام از پتانسیل بالایی جهت صادرات و واردات کالا برخوردار است . همچنین این استان در مسیر راه ارتباطی وسایط نقلیه حامل کالاهای وارداتی و صادراتی از مرز ترکیه و آذربایجان و به مقصد تهران و بالعکس قرار گرفته است.

    ویژگیهای گردشگری